Ποιος είναι ο Παρατζάνωφ; Μοναχικός ποιητής και κυνηγημένος ευαίσθητος πολίτης όλου του κόσμου, δημιουργός υπέρτατων εικόνων, όπου ο θεατής συναντά τη παράδοση και το μοντερνισμό σε άρρηκτη σχέση. Στο έργο του Παρατζάνωφ αποτυπώνεται η αναζήτηση της επικοινωνίας με το Μέγα Δημιουργό και τις σκιές των προγόνων , η αναζήτηση μιας ανθρώπινης αγκαλιάς, το δάκρι του αποχαιρετισμού, το πάντρεμα της ποίησης του Σάγιατ Νόβα και των φορμαλιστικών ποιητικών προτάσεων.
Γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1924 στην Τιφλίδα της Γεωργίας.
Πατέρας του ήταν ο Ιωσήφ Σεργκέγιεβιτς Παρατζάνωφ (1890 – 1962) και μητέρα του η Σιριάν Νταβίντοβα Μπζάνοβα – Παρατζάνοβα (1984 – 1975). Είχε δύο αδελφές, την Άννα Ιωσήφοβνα Παρατζάνοβα (1922- 1985) και την Ρουζάνα Ιωσήφοβνα Παρατζάνοβα (1923 – 1989).
1932 – 1945
Φοιτά στο 42ο Σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης της Τιφλίδας.
1942 – 1945
Φοιτά στο Ινστιτούτο Σιδηροδρομικών Μεταφορών της Τιφλίδας. Εγκαταλείπει τις σπουδές του τον Ιανουάριο του 1942.
Φοιτά στη Μουσική Σχολή του Κρατικού Ωδείου Τιφλίδας, στη τάξη του βιολιού και στη τάξη του τραγουδιού. Έκανε μαθήματα χορού στη σχολή χορογραφίας του Θεάτρου της όπερας και του μπαλέτου της Τιφλίδας.
Καλοκαίρι του 1945. Φεύγει για τη Μόσχα
1945
Αρχίζει η φοίτησή του στο Πανενωσιακό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στο εργαστήρι του Ιγκόρ Σάβτσενκο (1906 – 1950). Μετά το θάνατο το Σάβτσενκο, επικεφαλής στο εργαστήρι ήταν ο Α. Ντοβτζένκο (1894 – 1956).
1947
Συλλαμβάνεται στη Τιφλίδα για την υπόθεση του Ν. Μ. Μικάβα και παραμένει κρατούμενος για επτά μήνες στη φυλακή Ορτατσάλσκαγια τις Τιφλίδας.
1948
Κάνει την πρακτική του άσκηση στα γυρίσματα της ταινίας «Το τρίτο χτύπημα» στα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου. Σκηνοθέτης ο Ιγκόρ Σάβτσενκο.
1949
Συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας «Ταράς Σεβτστέκνο» στα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου. Σκηνοθέτης ο Ιγκόρ Σάβτσενκο.
1950
Παντρεύεται στη Μόσχα. (η πρώτη σύζυγος του η Νιγκιάρ Κερίμοβα, ήταν Τατάρα και δολοφονήθηκε από συγγενείς της γιατί αλλαξοπίστησε τον Ιούλιο του 1951)
1951
Εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη στην ταινία «Μαξίμκα» με σκηνοθέτη τον Βλαντιμίρ Μπράουν.
1952
Γυρίζει την πτυχιακή ταινία μικρού μήκους «Αντριές» (με βάση ένα παραμύθι της Μολδαβίας).
Παίρνει το πτυχίο του. Αρχίζει να εργάζεται στα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου.
1955
Γυρίζει στα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου την ταινία μεγάλου μήκους «Αντριές» (επαναλαμβάνοντας το σενάριο της διπλωματικής του ταινίας) μαζί με τον Γιάκοβ Μπαζιλιάν. Στο μισθολόγιο των στούντιο αναφέρεται ως βοηθός σκηνοθέτη
Παντρεύεται τη Σβετλάνα Ιβάνοβνα Σεπρμπατιούκ – τη 17 χρονη κόρη ενός Ουκρανού διπλωμάτη.
1957
Γυρίζει τα ντοκιμαντέρ «Σκέψεις», «Ναταλία Ούζβι», «Χρυσά Χέρια» στα κινηματογραφικά στούντιο ντοκιμαντέρ.
1958
Στις 10 Νοεμβρίου γεννήθηκε ο γιος του Σουρέν Παρατζάνωφ.
Γυρίζει στα κινηματογραφικά στούντιο «Ντοβτζένκο» την κωμωδία «Το πρωτοπαλίκαρο» με αναφορές στη ζωή της υπαίθρου.
1961
Γυρίζει στα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου το μελόδραμα με θέμα της ζωή μιας απλοϊκής νεαρής Ουκρανίδας, η οποία έγινε παγκοσμίως διάσημη τραγουδίστρια ,- «Η ουκρανική ραψωδία».
1962
Μάρτιος
Εκδίδεται το οριστικό του διαζύγιο με τη Σβετλάνα Ιβάνοβνα Σερμπατιούκ.
Γυρίζει το μελόδραμα «Λουλούδι στις πέτρες» που αναφέρεται στη ζωή μιας μικρής πολιτείας μεταλλωρύχων.
1964
Γυρίζει τα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου την ταινία «Οι σκιές των ξεχασμένων προγόνων» το σενάριο της οποίας βασίστηκε στο ομώνυμο διήγημα του Μιχαήλο Κοτσιουμπίνσκι.
Η ταινία τυγχάνει διεθνούς αναγνωρίσεως. Βραβείο της Ακαδημίας της Μεγάλης Βρετανίας το 1965. Βραβεία στα κινηματογραφικά φεστιβάλ της Ρώμης το 1965 και του Μαρ ντελ Πλάτα κ.ά.
1965
Γράφει το σενάριο για την ταινία «Οι νωπογραφίες του Κιέβου» και κάνει τα πρώτα δοκιμαστικά με τους ηθοποιούς. Η ταινία απαγορεύεται από τις αρχές λίγο πριν αρχίσουν τα κανονικά γυρίσματα.
1966
Φεύγει για την Αρμενία.
Προσλαμβάνεται στα κινηματογραφικά στούντιο «Αρμιάν Φιλμ» και αρχίζει να γράφει το σενάριο για την ταινία «Σαγιάτ Νοβά».
1967
Στα κινηματογραφικά στούντιο του Γιερεβάν γυρίζει το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ με θέμα το δημιουργικό έργο του Αρμένιου ζωγράφου Ακόπ Οβνατανιάν που έζησε στα τέλη του 19ου αιώνα.
Αρχίζει τα γυρίσματα του «Σαγιάτ Νοβά».
1968
Σεπτέμβριος
Η ταινία «Σαγιάτ Νοβά» μετονομάζεται σε «Το χρώμα του ρόδου».
Γίνεται η πρεμιέρα της ταινίας στο Γιερεβάν. Μετά από ένα περιορισμένο αριθμό προβολών στους κινηματογράφους της πόλης σταματάει η έκδοση κοπιών της ταινίας και κάθε προσπάθεια διανομής της.
1969
Το μοντάζ της ταινίας ανατίθεται στον μετρ του σοβιετικού κινηματογράφου Σεργκέι Γιουτκέβιτς
Ο Σεργκέι Παρατζάνωφ αρρωσταίνει από πνευμονία στο Κίεβο. Εισάγεται στο νοσοκομείο. Αρχίζει να γράφει τις πρώτες νουβέλες με αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία στη Τιφλίδα. Γράφει την «Εξομολόγηση».
Γράφει το σενάριο για την ταινία «Τρεμάμενο παλάτι» με βάση το ποίημα του Αλεξάντερ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν «Το σιντριβάνι του Μπαχτσί Σαράι».
1971
1 Δεκεμβρίου. Πηγαίνει στη Μόσχα με την πρώτη εκδοχή του «Σαγιάτ Νοβά».
Μυστική αναφορά του προέδρου της Κρατικής Επιτροπής Ασφαλείας Γιούρι Αντρόπωφ προς την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ για την ομιλία του Σεργκέι Παρατζάνωφ στο Μινσκ,
1972
Παραδίδει στη διεύθυνση των κινηματογραφικών στούντιο του Κιέβου το σενάριο για την ταινία «Intermezzo» με βάση ένα διήγημα του Μ. Κοτσιουμπίνσκι. Το σενάριο εγκρίνεται και αρχίζουν οι προετοιμασίες.
Οι εργασίες προετοιμασίας της ταινίας σταματούν. Η διεύθυνση των κινηματογραφικών στούντιο παραλαμβάνει έγγραφο της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ. Ουκρανίας σύμφωνα με το οποίο θα πρέπει να διακόψει τη συνεργασία της με τον Σεργκέι Παρατζάνωφ αλλά και να τον υποχρεώσει να εγκαταλείψει το έδαφος της δημοκρατίας.
Γράφει για τα στούντιο του Κιέβου τα σενάρια για τις ταινίες «Ικάρ» και «Χρυσή τομή».
Η Επιτροπή Κινηματογράφου της ΕΣΣΔ δεν εγκρίνει τα σενάρια.
Γράφει το σενάριο για την ταινία «Αρά ο θαυμάσιος». Τα κινηματογραφικά στούντιο της «Αρμιάν Φιλμ» θεωρούν ότι το σενάριο αυτό δεν έχει καμιά προοπτική.
Καταθέτει στα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου το σενάριο για την ταινία «Δαίμων» με βάση το γνωστό ποίημα του Μ. Γι. Λέρμοντωφ. Το σενάριο απορρίπτεται.
1973
Ολοκληρώνεται η εργασία για το σενάριο με βάση τα παραμύθια του Χανς Άντερσεν. Τα κινηματογραφικά στούντιο του Κιέβου, του Γιερεβάν, του Βίλνιους και της Ρήγας όπου απευθύνεται ο Σεργκέι Παρατζάνωφ απορρίπτουν το σενάριο.
Η δημιουργική κολεχτίβα «Εκράν» αναλαμβάνει να γυριστεί η ταινία στην τηλεοπτική της εκδοχή και χρησιμοποιεί τα κινηματογραφικά στούντιο της «Αρμιάν Φιλμ».
Το Νοέμβριο ο Σεργκέι Παρατζάνωφ εγκαταλείπει βιαστικά το Γιερεβάν και γυρίζει στο Κίεβο εξαιτίας σοβαρής ασθένειας του γιου του.
15 Δεκεμβρίου. Η Επιτροπή Ραδιοφώνου και Τηλεοράσεως της ΕΣΣΔ εκδίδει διάταγμα το οποίο επιτρέπει την προβολή της ταινίας «Το θαύμα στο Οντένς».
17 Δεκεμβρίου ο Σεργκέι Παρατζάνωφ συλλαμβάνεται στο διαμέρισμά του στο Κίεβο και φυλακίζεται στη Λουκιάνοφσκαγια Φυλακή
1974
25 Απριλίου. Γίνεται κεκλεισμένων των θυρών η δίκη του.
Καταδικάζεται σε 5 χρόνια φυλάκιση. Το δικαστήριο αποφαίνεται ότι η ποινή θα πρέπει να εκτελεστεί σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως υψηλής ασφάλειας και παράλληλα δημεύει την περιουσία του Σεργκέι Παρατζάνωφ.
17 Μαΐου. Η Ένωση Κινηματογραφιστών της Ουκρανίας αφού εξέτασε την υπόθεση του Σεργκέι Παρατζάνωφ τον διέγραψε από τις τάξεις των μελών της.
Η ΕΞΟΡΙΑ
1974 , Ιούλιος – 1975, Απρίλιος Γκουμπνίκ
Την 1η Ιουλίου οδηγείται στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως υψηλής ασφαλείας στη διεύθυνση : Επαρχία Βινίνστκαγια, περιοχή Τροστιάνετσκι, κοινότητα Γκούπνικ, λατομείο γρανίτη, τμήμα 301/39
1975, Απρίλιος – 1976, Αύγουστος Στριζάφκα
Οδηγείται στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως υψηλής ασφαλείας στη διεύθυνση: Επαρχία Βινίντσκαγια, κοινότητα Στριζάφκα, τμήμα 301/81
1976, Αύγουστος – 1977, Δεκέμβριος Περεβάλσκ
Οδηγείται στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως υψηλής ασφάλειας στη διεύθυνση: Επαρχία Βοροσιλοβογκράντσκαγια, κωμόπολη Περεβάλσκ, τμήμα 314/15, ομάδα 12.
1977, 30 Δεκεμβρίου. Απελευθερώνεται ένα χρόνο πριν ολοκληρώσει την ποινή του. Φτάνει στη Τιφλίδα. Εγκαθίσταται στο πατρικό του σπίτι στην οδό Κότα Μέσχι 7. (Το διαμέρισμά του στο Κίεβο έχει δημευθεί από τις αρχές).
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
1977 – 1981
Τιφλίδα. Προσπαθεί να βρει δουλειά.
Τα κινηματογραφικά στούντιο αρνούνται να τον προσλάβουν. Ζωγραφίζει και φτιάχνει κολάζ.
1980, Απρίλιος.
Η Ένωση Γάλλων Σκηνοθετών τον προσκαλεί επισήμως να λάβει μέρος στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Κανών. Η πρόσκληση δε φτάνει ποτέ στα χέρια του Σ. Παρατζάνωφ. Στα ερωτήματα των Γάλλων τόσο η Επιτροπή Κινηματογράφου της ΕΣΣΔ όσο και της Δημοκρατίας της Γεωργίας δεν απαντούν.
1981
31 Οκτωβρίου. Δίνει διάλεξη στο θέατρο Ταγκάνκα στη Μόσχα εκφράζοντας τις απόψεις του για την παράσταση του Γιούρι Λιουμπίμωφ «Βλαδίμηρος Βισότσκι» (αφήγημα για τη τύχη ενός άνεργου σκηνοθέτη). Στην ΚΑ. ΓΚΕ. ΜΠΕ της Γεωργίας φτάνει αναφορά από τη Μόσχα με το κείμενο της ομιλίας του Παρατζάνωφ και υπόδειξη ότι θα πρέπει να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα: προτείνεται η πάση θυσία σύλληψη του σκηνοθέτη
1982
2 Ιανουαρίου. Σύλληψη του Σεργκέι Παρατζάνωφ στο διαμέρισμά του στη Τιφλίδα. Ακολουθεί φυλάκιση διάρκειας 9 μηνών αρχικά στην απομόνωση του ανακριτικού τμήματος και μετά στη φυλακή Ορτατσάλσκαγια.
4 Οκτωβρίου. Γίνεται η δίκη του στην αίθουσα του Οίκου Εργαζομένων στον Πολιτισμό. Το δικαστήριο τον αφήνει ελεύθερο με περιορισμούς.
1984
Χάρη στις προσπάθειες της διεύθυνσης της «Γκρούζια Φιλμ» αλλά και φίλων του ο Σεργκέι Παρατζάνωφ μπορεί με απόφαση της Επιτροπής Κινηματογράφου της ΕΣΣΔ να γυρίζει ταινίας για λογαριασμό της «Γκρούζια Φιλμ»
«Ο μύθος για το κάστρο Σουμάρσκ» - ένα ποιητικό ηρωικό δράμα σε σενάριο του Β. Γκιγκασβίλι. Στους τίτλους της ταινίας εμφανίζονται δύο σκηνοθέτες. Ο Σεργκέι Παρατζάνωφ και ο Νταβίντ Αμπασίντζε (γνωστός Γεωργιανός ηθοποιός, ο οποίος στη ταινία έπαιξε δύο ρόλους). Αυτή ήταν η απαίτηση της διεύθυνσης των στούντιο.
Τα γυρίσματα της ταινίας μετατρέπονται σε καρναβάλι στο κτίριο και στην αυλή των κινηματογραφικών στούντιο.
1985
«Ο μύθος για το κάστρο Σουμάρκς» στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ στο Πέζαρο. Διεθνής αναγνώριση της ταινίας.
Στο φουαγιέ του Οίκου Κινηματογραφιστών της Γεωργίας ανοίγει η πρώτη έκθεση των έργων του Σεργκέι Παρατζάνωφ με τίτλο «Χορός στο εργαστήρι του καλλιτέχνη».
1986
«Αραμπέσκι σε θέματα του Πιροσμάνι» Μικρού μήκους ταινία για τον μεγάλο Γεωργιανό ζωγράφο.
1987
Πρώτο ταξίδι στο εξωτερικό. Ρότερνταμ. Του απονέμεται το βραβείο «20 σκηνοθέτες του μέλλοντος».
Ολοκληρώνεται η εργασία για το σενάριο «Το μαρτύριο του Σουσάνικ».
1988
15 Ιανουαρίου. Ανοίγει η έκθεση έργων του με τίτλο «Στο εργαστήρι του σκηνοθέτη» στο Γιερεβάν.
Ιούνιος. Οργανώνεται η πρώτη αναδρομική προβολή των έργων του στο εξωτερικό με τη συμμετοχή του. Παράλληλα διοργανώνεται έκθεση των έργων του στο Μόναχο στα πλαίσια του κινηματογραφικού φεστιβάλ της πόλης.
Η Ευρώπη για πρώτη φορά γνωρίζει τον Παρατζάνωφ καλλιτέχνη.
Γυρίζει την ταινία «Ασίκ Κερίμπ» στα κινηματογραφικά στούντιο της «Γκρούζια Φιλμ» με βάση το παραμύθι του Μ. Γι. Λέρμοντωφ. Ταξιδεύει στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ στη Νέα Υόρκη, στη Βενετία και στο Παρίσι.
Ο Γιούρι Ιλιένκο, Ουκρανός σκηνοθέτης και εικονολήπτης, γράφει τις νουβέλες του Σεργκέι Παρατζάνωφ με τις αναμνήσεις του από την εξορία.
Γεννιέται η ιδέα για το γύρισμα της ταινίας «Η λίμνη των κύκνων. Στρατόπεδο συγκέντρωσης». Ο Ιλιένκο ολοκληρώνει την οριστική γραφή της νουβέλας.
Οι πρώτες ενδείξεις της σοβαρής ασθένειας του Σεργκέι Παρατζάνωφ.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
1989
Απρίλιος. Ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη. Συμμετοχή στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ. Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής.
Αρχίζουν τα γυρίσματα της ταινίας «Εξομολόγηση» στη Τιφλίδα. Σταματούν τα γυρίσματα ξαφνικά λόγω της ραγδαίας επιδείνωσης της υγείας του.
Ιούλιος. Εγχείρηση στη Μόσχα, αφαίρεση του αριστερού πνεύμονα. Διάγνωση : κακοήθης όγκος.
Επιστροφή στη Τιφλίδα. Ταξίδι στην Πορτογαλία. Συμμετοχή στο κινηματογραφικό φεστιβάλ «Φαντασπορτο». Πρώτο βραβείο για την ταινία «Ασίκ Κερίμπ».
Ευρωπαϊκό Βραβείο «Φέλιξ – 88»
1990
Φεβρουάριος – Μάρτιος. Ραγδαία επιδείνωση της υγείας του. Φεύγει για το Γιερεβάν.
Μάιος. Φεύγει αεροπορικώς για το Παρίσι προκειμένου να υποβληθεί σε θεραπεία.
18 Ιουνίου. Επιστρέφει στο Γιερεβάν.
Τη νύχτα από την 20η προς την 21η Ιουλίου ο Σεργκέι Παρατζάνωφ πεθαίνει στο νοσοκομείο.
25 Ιουλίου γίνεται η κηδεία του στο Γιερεβάν και θάβεται στο Κεντρικό Πάνθεον.
Δεκέμβριος. Μόσχα. Παίρνει μετά θάνατο τα τέσσερα βασικά βραβεία «Νίκα» για την ταινία του «Ασίκ Κερίμπ».
1991
27 Ιουλίου. Εγκαινιάζεται το μουσείο «Σεργκέι Παρατζάνωφ» στο Γιερεβάν.
Ο Παρατζάνωφ σε γραμματόσημο της Αρμενίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου