Μπαρούχ Σπινόζα

Ο Μπαρούχ Σπινόζα (Baruch Spinoza, 24 Νοεμβρίου 1632 - 21 Φεβρουαρίου 1677) ήταν Ολλανδός φιλόσοφος, εβραϊκήςκαταγωγής.

Το εύρος και η σημασία του έργου του Σπινόζα δεν έγιναν πλήρως κατανοητά παρά μόνο χρόνια μετά τον θάνατό του. Θέτοντας τα θεμέλια για τον Διαφωτισμό του 18ου αιώνα και τη σύγχρονη κριτική της Αγίας Γραφής, περιλαμβανομένων των σύγχρονων αντιλήψεων για το άτομο και, αναμφίβολα, το σύμπαν, θεωρείται ένας από τους μεγάλους ορθολογιστές της φιλοσοφίας του 17ου αιώνα. Το αριστούργημά του, η μεταθανάτια Ηθική, με το οποίο αντιτάχθηκε στο δυϊσμό πνεύματος-σώματος του Καρτέσιου, του χάρισε την αναγνώριση ως ενός από τους σημαντικότερους διανοητές της Δυτικής φιλοσοφίας. Με την Ηθική ο Σπινόζα έγραψε το τελευταίο αδιαμφισβήτητο αριστούργημα στα Λατινικά, στο οποίο οι εκλεπτυσμένες αντιλήψεις της μεσαιωνικής φιλοσοφίας στρέφονται τελικά ενάντια στον εαυτό τους και καταστρέφονται εντελώς. Ο φιλόσοφος Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ δήλωσε ότι από όλους τους σύγχρονους φιλοσόφους "Ή είσαι Σπινοζικός ή δεν είσαι καθόλου φιλόσοφος".

Ο Σπινόζα έζησε μια εξαιρετικά απλή ζωή ως τροχιστής φακών, απορρίπτοντας επιβραβεύσεις και τιμές σε όλη του τη ζωή, περιλαμβανομένων υψηλού κύρους θέσεων διδασκαλίας. Την οικογενειακή κληρονομιά την άφησε στην αδελφή του. Τα φιλοσοφικά του επιτεύγματα και ο ηθικός του χαρακτήρας έκανε το φιλόσοφο του 20ού αιώνα Ζιλ Ντελέζ να τον αποκαλέσει πρίγκιπα των φιλοσόφων.

Ο Σπινόζα πέθανε σε ηλικία 44 ετών, μάλλον από κάποια ασθένεια των πνευμόνων, ίσως φυματίωση ή πνευμονοκονίαση, που επιδεινώθηκε από τη λεπτή σκόνη γυαλιού που εισέπνεε κατά το τρόχισμα των οπτικών φακών. Ο Σπινόζα έχει ταφεί στον περίβολο της Νιούβε Κερκ (Νέα Εκκλησία) στη Χάγη.

Η ελκυστικότητα της φιλοσοφίας του Σπινόζα στους Ευρωπαίους του τέλους του 18ου αιώνα συνίστατο στο ότι παρείχε μια εναλλακτική του υλισμού, του αθεϊσμού και του ντεϊσμού. Τρεις από τις ιδέες του Σπινόζα τους γοήτευαν έντονα :

• η ενότητα όλων όσα υπάρχουν
• η κανονικότητα όσων συμβαίνουν
• η ταυτότητα πνεύματος και φύσης

Το 1879 ο πανθεϊσμός του Σπινόζα εγκωμιαζόταν από πολλούς, αλλά θεωρείτο από μερικούς ανησυχητικός και επικίνδυνα επιζήμιος.

ο Σπινόζα θεωρείτο άθεος γιατί χρησιμοποιούσε τη λέξη Θεός (Deus) για να δηλώσει μια έννοια, που ήταν διαφορετική από εκείνη του Ιουδαιοχριστιανικού μονοθεϊσμού. "Ο Σπινόζα αρνείται ρητά στο Θεό προσωπικότητα και συνείδηση, δεν έχει ούτε νοημοσύνη, συναίσθημα ή βούληση, δεν ενεργεί σύμφωνα με σκοπό, αλλά όλα ακολουθούν την αναγκαιότητα από τη φύση του, σύμφωνα με το νόμο ...". Ετσι ο κρύος, αδιάφορος Θεός του Σπινόζα έρχεται σε αντίθεση με την ιδέα ενός ανθρωπόμορφου, πατρικού Θεού, που φροντίζει για την ανθρωπότητα.

Ο Θεός και ο κόσμος είναι το ίδιο πράγμα. Ο κόσμος μας είναι Θεός ή Φύση. Η συγκεκριμένη θέση οδήγησε τον Σπινόζα στον πανθεϊσμό ή παμψυχισμό και δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι στην εποχή του το όνομά του είχε γίνει συνώνυμο της αθεΐας.

Αμστερνταμ, 27 Ιουλίου1656. Η εβραϊκή συναγωγή εκδίδει τον επίσημο αφορισμό του: «Καταραμένος να είναι την ημέρα και καταραμένος να είναι τη νύχτα [...] Καταραμένος να είναι όταν φεύγει και καταραμένος να είναι όταν έρχεται. Ο Θεός [...] θα σβήσει το όνομα του από τον Παράδεισο [...] Κανείς δεν θα πρέπει να επικοινωνεί μαζί του [...] ούτε να μείνει στην ίδια στέγη μαζί του [...] ούτε να διαβάσει οτιδήποτε αυτός έχει γράψει».

Σε νεαρή ηλικία ο Spinoza είχε δεχτεί την επίδραση ενός μαθητή του Descartes με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει κριτικά μερικά δόγματα της εβραϊκής πίστης. Όχι μόνο διώχτηκε από τη συναγωγή αλλά και εξοστρακίστηκε από την ιουδαϊκή κοινότητα, στην οποία μαθήτευσε. Από το 1656 μέχρι το θάνατό του, έζησε σε διάφορες ολλανδικές πόλεις, βγάζοντας με δυσκολία τα προς το ζην, λειαίνοντας φακούς.

O Spinoza και ο δυϊσμός του Descartes

Ο R. Descartes (1596-1650), ο ιδρυτής του νέου ρασιοναλισμού, όπως και ο Francis Bacon (1561-1626), οικοδόμησε μια φιλοσοφία στη βάση μιας συστηματικής εξέτασης των παραδεκτών αληθειών. Το σύστημα των πεποιθήσεών του οικοδομήθηκε μέσω του μαθηματικού οργάνου της καθαρής απαγωγής.Ο κόσμος για τον Descartes ήταν δυϊστικός, αποτελείτο από πνεύμα και ύλη καθώς ο νους είχε εμφυτευθεί στον άνθρωπο από τον Θεό. Κατά συνέπεια, οι αυταπόδεικτες αλήθειες δεν έχουν σχέση με αισθητήριες εμπειρίες αλλά είναι έμφυτες στον ίδιο το νου.

Ο Baruch Spinoza ήρθε να απορρίψει τον δυϊσμό του Descartes και υποστήριξε πως δεν υπάρχει παρά μόνο μία θεμελιακή ουσία στο σύμπαν, της οποίας το πνεύμα και η ύλη είναι απλώς δύο διαφορετικές όψεις. Αυτή η μοναδική ουσία είναι ο Θεός, που ταυτίζεται με την ίδια τη φύση. Μπορεί μια τέτοια αντίληψη του σύμπαντος να ήταν καθαρός πανθεϊσμός, ωστόσο, στηριζόταν περισσότερο στη λογική παρά στην πίστη, καθώς έτεινε να εκφράσει τις επιστημονικές αντιλήψεις για την ενότητα της φύσης και το συνεχές του αιτίου και αποτελέσματος (ντετερμινισμός).

Η ηθική του Spinoza

Ο Spinoza ενδιαφερόταν πολύ περισσότερο από τον Descartes για την ηθική. Έχοντας φτάσει, από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα που οι άνθρωποι εκτιμούν περισσότερο στη ζωή –πλούτος, ηδονή, εξουσία, φήμη- είναι κενά και μάταια, άρχισε να αναζητά την ύπαρξη κάποιου απόλυτου καλού που θα έδινε διαρκή και αμείωτη ευτυχία σε όλους όσοι θα το αποκτούσαν.

Προσπάθησε, λοιπόν, να αποδείξει μέσω μιας σειράς γεωμετρικών συλλογισμών ότι το απόλυτο καλό συνοψιζόταν στην «αγάπη του Θεού», δηλαδή στη λατρεία της τάξης και της αρμονίας του σύμπαντος.

Ο μόνος τρόπος, σύμφωνα με τον Spinoza, για να λυτρωθούμε από απραγματοποίητες ελπίδες και βασανιστικούς φόβους θα ήταν να αναγνωρίσουμε ότι η τάξη της φύσης έχει μια για πάντα καθοριστεί και ότι οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να αλλάξουν τη μοίρα τους. Με άλλα λόγια, η επίτευξη της αληθινής ελευθερίας συνίσταται στην αποδοχή της απουσίας της ελευθερίας.

Παρά τον ντετερμινισμό του, ο Spinoza υπήρξε αφοσιωμένος «απόστολος» της ανεκτικότητας, της δικαιοσύνης και της λογικής. Έγραψε κείμενα για την υπεράσπιση της θρησκευτικής ελευθερίας ενώ έδωσε ένα ευγενικό παράδειγμα μιας προσωπικής ζωής γεμάτης καλοσύνη, ανθρωπιά και απουσία εκδικητικών παθών.

Ο Σπινόζα έλεγε ότι ο Χριστιανισμός και ο Ιουδαϊσμός επιβιώνουν μόνο χάρη σε απολιθωμένα δόγματα και κενές τελετουργίες, προτείνωντας πρώτος την "ιστορική-κριτική" ανάγνωση της Βίβλου. Αρνήθηκε να δεχτεί ότι η Βίβλος είναι βιβλίο εμπνευσμένο ή υπαγορευμένο από το Θεό. Θεωρούσε ότι η "κριτική ανάγνωση" θα μας επιτρέψει να διακρίνουμε μια σειρά αντιφάσεων μεταξύ των διαφόρων βιβλίων και Ευαγγελίων. Κάποια στιγμή ο Σπινόζα εγκαταλείφθηκε και από την ίδια την οικογένειά του. Και το παράδοξο είναι πως λίγοι άνθρωποι στον κόσμο υπερασπίστηκαν με τόσο σθένος την ελευθερία της γνώμης και αγωνίστηκαν με τόσο μεγάλο ζήλο για την ανεξιθρησκεία.

Ο Σπινόζα αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τόσα εμπόδια, να ξεπεράσει πολλές αντιδράσεις όπου τελικά αποτραβήχτηκε κι αφιέρωσε τη ζωή του στη φιλοσοφία. Κέρδιζε το ψωμί του κατασκευάζοντας κάτοπτρα. Το επάγγελμα που ασκούσε για τις βιοποριστικές του ανάγκες έχει κάτι το συμβολικό. Όπως πράττουν οι φιλόσοφοι που οφείλουν να βοηθούν τους ανθρώπους να δουν τη ζωή και τον κόσμο κάτω από μια νέα προοπτική. Και το θεμέλιο της φιλοσοφίας του Σπινόζα είναι η επιθυμία του να θεωρήσει τα πάντα "από την άποψη της αιωνιότητας".

Διότι ο Σπινόζα πιστεύει πως οι αποδείξεις είναι "τα μάτια της Ψυχής". Πρόκειται για το τρίτο μάτι , εκείνο που μας επιτρέπει να δούμε τη ζωή πέρα απ' όλες τις ψευδαισθήσεις , τα πάθη και τους θανάτους. Για μια τέτοια παρατήρηση χρειάζονται η ανάπτυξη των αρετών όπως η ταπεινότητα, αγνότητα , λιτότητα, όχι ως αρετές που ακρωτηριάζουν τη ζωή, αλλά ως δυνάμεις που ενώνονται μαζί της και δεισδύουν μέσα της.

Ο Σπινόζα πίστευε στη χαρά και στη θέαση. Ήθελε μονάχα να εμπνεύσει , να αφυπνίσει, να ανοίξει τα μάτια. Η απόδειξη ως τρίτο μάτι δεν έχει στόχο να υπαγορεύσει ή να πείσει, αλλά απλώς να αποτελέσει το φακό ή να λειάνει το γυαλί για αυτή την εμπνευσμένη ελεύθερη θέαση.

Ο Μπαρούχ Σπινόζα πέθανε μια Κυριακή του 1677 ενώ ο Βαν ντερ Σπάικ και η γυναίκα του που τον φιλοξενούσαν είχαν πάει στη λουθηρανή λειτουργία!

«Πηγαίνετε σαν ευπειθείς πολίτες να προσκυνήσετε έναν Θεό κατάφωρα εμπλεκόμενο στις υποθέσεις σας. Δεν έχει τίποτα το επίμεμπτο μια τέτοια θρησκευτικότητα. Ίσα ίσα, προφυλάσσει τον πιστό από μάταιες περιπλανήσεις… Εγώ θα μείνω. Ίσως μελετήσω για μιαν ακόμη φορά τον αγαπητό Καρτέσιο: δεν μπορεί, τόση ευρύτητα πνεύματος κάπου θα υπολείπεται σε ζωντάνια. [Το ζωντανό γεννιέται μέσα στην πληγή του.] Ίσως σκεφτώ την αρχή ενός βιβλίου που φυσικά κανείς δεν πρόκειται να καταλάβει: η ψυχή δεν είναι τίποτε ευφυέστερο από μια παράλογη επιμονή στο επιθυμητό. Δε θα περίμενε κανείς να εκθέσει την αιχμηρή ραδιουργία που εκπορνεύει τη σκηνή της! … Αφήστε μου, εδώ δίπλα, ένα ποτήρι νερό κι ανοίξτε το παράθυρο να βλέπω στο δρόμο. Το ανθρώπινο δράμα δεν πρόκειται να ξανανέβει μέσα μας - όχι τουλάχιστον σαν δράμα. Πρέπει να μάθουμε σιγά-σιγά ν’ αναγνωρίζουμε τι μας προσάπτει όλο εκείνο το κυρίαρχο Έξω»…

ΤΟ ΔΙΑΡΚΕΣ ΕΓΚΛΗΜΑ

από:		ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ ΣΠΥΡΟΣ <s.politakis@hotmail.com>
προς:		ΕΛΛΗ , "news@edra.gr" , "knf@kosmosnf.gr" , "el.fwni@gmail.com" , "info@e-anazitisi.gr" , ΚΡΙΣΣΕΙΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ , "ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Ν. Φ." , ΔΕΡΜΑΤΗΣ , ΔΙΝΟΥΣΗΣ , ΘΑΝΟΣ , ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ , ΘΟΔΩΡΗΣ ΛΟΓ , ΚΑΛΛΙΟΝΤΖΗ , ΚΑΤΣΑΣ , ΚΑΤΣΙΚΗΣ , ΚΑΤΣΙΚΗΣ , ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΗ , Κομνηνος Μάνος , ΚΟΜΝΗΝΟΥ ΜΑΙΡΗ , ΛΟΝΤΟΡΦΟΣ , ΛΥΚΙΔΗΣ , ΛΥΣΙΚΑΤΟΣ , ΜΑΓΑΛΙΟΥ , ΜΑΥΡΟΜΑΤΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ , ΜΟΣΧΟΥ , ΞΟΥΡΓΙΑΣ , ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ , ΠΑΧΗ , ΡΑΝΙΑ , ΡΕΠΠΑΣ , ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ , ΤΟΥΛΟΓΛΟΥ , ΧΑΡΑΡΑΣ
ημερομηνία:		12 Ιουνίου 2016 - 10:19 μ.μ.                                 ΤΟ ΔΙΑΡΚΕΣ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΥΡΙΖΑ  Μία ακόμη είδηση που αφορά το παρόν και το μέλλον της χώρας , αποσιωπήθηκε από το μηχανισμό διαμόρφωσης της κοινής γνώμης , τα συστημικά ΜΜΕ .   Αφορά μια έκθεση που δημοσίευσε το ΔΝΤ στις 23 Μαΐου , μια μόλις μέρα  πριν το κρίσιμο για την Ελλάδα  eurogroup , και αναφερόταν στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.   Η έκθεση αυτή λοιπόν εκτιμά ότι:   Το κούρεμα μέρους του δημόσιου χρέους της Ελλάδας είναι απολύτως απαραίτητο ,γιατί ακόμη και αν επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους, δηλαδή ιδιωτικοποιήσεις  και πολυετή πρωτογενή πλεονάσματα , στο τέλος του 2060 αυτό θα αντιστοιχεί στο 140% του ΑΕΠ. Ενδεικτικά αναφέρεται  ο  χαρακτηρισμός: “ κούρεμα άνευ όρων “.   Άμεση ήταν  η αντίδραση  της πολιτικής ηγεσίας του τόπου . Σε συνεννόηση με τον ΠτΔ απέστειλαν από κοινού διάβημα στους θεσμούς, διαμαρτυρόμενοι έντονα, γιατί επτά συναπτά έτη εφαρμόζουν τυφλά τις οδηγίες τους , οδηγώντας-χωρίς να το θέλουν- στην εξαθλίωση , όλο και μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας ,τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι.   Αποφασίστηκαν από κοινού με εργατικά συνδικάτα ,παραγωγικούς φορείς  και κομματικές οργανώσεις  , μεγάλες συγκεντρώσεις με ένα και μόνο αίτημα: ΜΑΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΑΤΕ , ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΙΣ ΖΩΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΠΙΣΩ .   Καιρός όμως να σοβαρευτούμε. Τι  κομίζει το ΔΝΤ  μέσω αυτής της έκθεσης;  Έρχεται ο ένας από τους τρείς θεσμούς , που ανέλαβαν με το αζημίωτο τη σωτηρία της χώρας , και σου δηλώνει με κυνισμό ,ότι η λύση εξόδου από την κρίση που σου υποδείκνυε όλα αυτά τα χρόνια ,δεν πρόκειται να πετύχει το στόχο της!!!   (Αξίζει να  λάβουμε υπ’ όψη ότι δεν είναι η πρώτη φορά που κάνει ανάλογη δήλωση . Θυμηθείτε τον λάθος πολλαπλασιαστή  πριν από δύο χρόνια).   Και αντί  να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από όλους εκείνους που τάχα νοιάζονται για τον ελληνικό λαό και το μέλλον της χώρας, δεν κινείται φύλλο . ·         Αφού τα ΜΜΕ δεν αναπαράγουν την είδηση , τότε αυτή δεν υπάρχει. ·         Η κυβέρνηση που έχει παραδώσει γη και ύδωρ στους Γερμανούς , δεν τολμάει ν’ αρθρώσει λέξη. ·         Τα  κόμματα του κοινοβουλίου κωφεύουν. ·         Το ΚΚΕ πιστεύει ότι είναι  άλλη μια παγίδα του καπιταλισμού. ·         Οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες  σίγουροι και αλαζόνες αδιαφορούν. ·         Όσο για το ποίμνιο, ακόμη και όσοι ενημερώθηκαν , είναι βέβαιοι ότι δε μπορεί να γίνει τίποτα.   Κι όμως το ΔΝΤ  δηλώνει  απερίφραστα κάτι που μέχρι τώρα παρουσιαζόταν ως αδύνατο. Ότι το χρέος μπορεί να διαγραφεί. Ανατρέπει πλήρως την επιχειρηματολογία του συνόλου των πολιτικών που ανέλαβαν μετά το 2009 ,αλλά και των διεθνών οργανισμών, που  έλεγαν ότι με κάθε κόστος, πρέπει να ξεχρεώνεις στο διηνεκές . Έστω κι αν χρειαστεί  να δανείζεσαι γι  αυτό , να ξεπουλήσεις ιδιωτική και δημόσια περιουσία, να θυσιάσεις όλα τα δικαιώματά σου ,να δεις τα παιδιά σου να μεταναστεύουν , ν’ απαρνηθείς την εθνική σου κυριαρχία, να μην αποφασίζεις εσύ για τη χώρα σου .     Ταυτόχρονα , παρέχει ένα νομικοπολιτικό επιχείρημα πανίσχυρο για τον επαναπροσδιορισμό των πλαισίων που μπορεί να κινηθεί ένα κυρίαρχο κράτος , μια κυβέρνηση  που πραγματικά υπερασπίζεται το δημόσιο συμφέρον.   Για πρώτη φορά ίσως στη σύγχρονη ιστορία ο δανειστής-τοκογλύφος  σου λέει κυνικά και ξεδιάντροπα : παρόλο ότι με ξεχρεώνεις με τη σάρκα και το αίμα σου , δεν υπάρχει περίπτωση να γλυτώσεις . Και όμως δεν ασχολείται κανείς , κανείς απολύτως δε «σηκώνει» το θέμα. Δεν περνά  από τη σκέψη κανενός  το εξής απλό :Τότε γιατί να συνεχίσουμε να πληρώνουμε;;   Αυτή ακριβώς είναι η μεγαλύτερη  συμφορά που μπορεί να πλήξει ένα έθνος . Η ψυχική αποδοχή της σκλαβιάς  και της υποτέλειας , που συμπυκνώνεται σε μία και μόνη φράση: δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα .Είναι ταυτόχρονα και η μεγαλύτερη προσφορά του ΣΥΡΙΖΑ στους εντολείς του , γι αυτό ο κύριος Τσίπρας είναι και θα παραμείνει το αγαπημένο παιδί των Ευρωπαίων.   Αυτοπροσδιορίστηκε ως ο  αποκλειστικός εκφραστής της ελπίδας , με μοναδικό σκοπό να την ξεπουλήσει και να την ενταφιάσει οριστικά και αμετάκλητα . Μεθοδικά και με σχέδιο έπεισε όσους τον πίστεψαν , ότι είναι μάταιο να προσδοκούν κάτι περισσότερο από μια απλή διαχείριση της ήττας.   Ξεπερνώντας κάθε ηθικό φραγμό αλλά και κάθε όριο δημαγωγίας , αυτός και οι συνεργάτες του , εισήγαγαν το δόγμα : «ψηφίζουμε καταστροφικά μέτρα για την ελληνική κοινωνία , αλλά το κάνουμε με πόνο ψυχής» .  Πως αλλιώς θα τολμούσε ο «γύπας» δανειστής να σου πει κατάμουτρα την αλήθεια , αν δεν ήταν απόλυτα βέβαιος ότι δε θ’ αντιδράσεις;   Το ΔΝΤ ,παίζοντας το παιγνίδι των ΗΠΑ , πιέζει τους Γερμανούς ν ’αποδεχτούν λύσεις και συμβιβασμούς σχετικά με την περίφημη αμερικανοευρωπαϊκή συμφωνία (TTIP).Και νιώθοντας απολύτως ασφαλές , τολμάει να χρησιμοποιήσει ακόμη και το χαρτί του ελληνικού χρέους. Γιατί γνωρίζει καλά ότι ο Έλληνας , είναι όπως ο καταδικασμένος σε θάνατο, που για κάποιο λόγο , ενώ βρίσκεται ξαφνικά οπλισμένος , δεν έχει το σθένος να υπερασπισθεί τον εαυτό του.   Τιμά άραγε αυτή η εικόνα όσους αγωνίστηκαν σε καιρούς πολέμου αλλά και ειρήνης, για να ζήσουμε  ελεύθεροι και κυρίαρχοι στον τόπο μας ; Ποιόν κώδικα αρχών και αξιών θα παραδώσουμε  στις επόμενες γενιές, όταν χωρίς ν ’ανοίξει ρουθούνι, χωρίς να πέσει ντουφεκιά , χωρίς να δοθεί ούτε μία μάχη , αποδεχόμαστε οικειοθελώς τη μετατροπή της χώρας σε δουλοπαροικία χρέους, σε οικόπεδο ξένης ιδιοκτησίας , με πολίτες αναξιοπρεπείς  χωρίς δικαιώματα;

Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς

Γέννηση	13 Ιουνίου 1865 Δουβλίνο, Ιρλανδία
Θάνατος	28 Ιανουαρίου 1939 Γαλλία
Υπηκοότητα	Δημοκρατία της Ιρλανδίας
Ιδιότητα	ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος
Βραβεύσεις	Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας(1923)

Υπογραφή

Αυτούς που πολεμώ δεν τους μισώ,
Αυτούς που προστατεύω δεν τους αγαπώ.

Βιογραφία

Πορτρέτο του ποιητή Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς από τον πατέρα του Τζον Μπάτλερ Γέιτς

Ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς γεννήθηκε στο προάστιο του Σάντιμαουντ στο Νότιο Δουβλίνο. Είχε άλλα τρία μικρότερα αδέρφια, τον Τζακ (1871-1957), την Ελίζαμπεθ (1868-1940) και τη Σούζαν(1866-1949): όλοι τους ακολούθησαν κατά κάποιον τρόπο καλλιτεχνική πορεία. Όταν ήταν δυο ετών, η οικογένειά του μετακόμισε από το Δουβλίνο στο Σλίγκο κι έπειτα στο Λονδίνο λόγω της καλλιτεχνικής δραστηριότητας του πατέρα, Τζον Μπάτλερ Γέιτς, που ήταν ζωγράφος. Τα παιδιά της οικογένειας έλαβαν μόρφωση κατ' οίκον, ενώ η μητέρα τους, που νοσταλγούσε την Ιρλανδία, τους αφηγούνταν παραδοσιακές ιστορίες και παραμύθια από την πατρίδα τους.

Το 1877, ο Γέιτς πηγαίνει στη Σχολή Γκόντολφιν, όπου έχει μέτριες σχολικές επιδόσεις. Ξυπνά μέσα του ο ιρλανδικός πατριωτισμός. Για οικονομικούς λόγους, η οικογένεια επιστρέφει στοΔουβλίνο στα τέλη της δεκαετίας του 1880, αρχικά διαμένοντας στο κέντρο της πόλης κι έπειτα μετακομίζοντας στο προάστιο Χωθ.

Κατά τα έτη 1881-1883, ο Γέιτς τελειώνει το Λύκειο, ενώ περνάει αρκετό χρόνο του στο ατελιέ του πατέρα του, όπου και έρχεται σε επαφή με πληθώρα καλλιτεχνών και συγγραφέων τουΔουβλίνου. Από το 1884 ως το 1886, φοιτά στο Metropolitan School of Art. Κατά αυτή την περίοδο ξεκινάει να γράφει και τα πρώτα του ποιήματα και το 1885 τα εκδίδει, μαζί με ένα δοκίμιο ("Η ποίηση του Σερ Σάμιουελ Φέργκιουσον") στο Dublin University Review. Τα πρώτα αυτά ποιήματα του Γέιτς έχουν επηρεαστεί έντονα από το στυλ των Προραφαηλιτών ποιητών και την ποίηση του Πέρσι Σέλλεϋ, ενώ λίγο αργότερα στρέφεται στους μύθους, στη λαϊκή ιρλανδική παράδοση και στην ποίηση του Ουίλλιαμ Μπλέηκ.

Το 1889, ο Γέιτς γνωρίζει τη Μωντ Γκον, νεαρή κληρονόμο, οπαδό του εθνικιστικού ιρλανδικού κινήματος. Φανερά γοητευμένος από την ομορφιά της, της κάνει πρόταση γάμου αρκετές φορές μέχρι το 1901, εκείνη όμως αρνείται και τελικά παντρεύεται τον εθνικιστή Τζον ΜακΜπράιντ το 1903. Ωστόσο, η μορφή της επηρέασε την ποίησή του, καθώς αποτέλεσε έμπνευση για κάποια από τα ερωτικά του ποιήματα.

Το 1896, γνωρίζει τη Λαίδη Γκρέγκορι μέσω του κοινού τους γνωστού, Έντουαρντ Μάρτιν. Η Λαίδη Γκρέγκορι ενθαρρύνει τον πατριωτισμό του Γέιτς και τον πείθει να συγγράψει θεατρικά έργα. Στο Λονδίνο έρχεται σε επαφή με την Έλενα Μπλαβάτσκυ και γίνεται μέλος της Θεοσοφικής Εταιρείας, ενώ έγινε επίσης δεκτός το Μάρτιο του 1890 στο μυστικιστικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής.

Στις 27 Δεκεμβρίου 1904, ιδρύει μαζί με τη Λαίδη Γκρέγκορι και άλλους Ιρλανδούς συγγραφείς το Abbey Theatre στο Δουβλίνο, όπου παρουσιάζει θεατρικά του έργα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Η επιτύμβια στήλη του ποιητή στην ιρλανδική κομητεία του Σλίγκο

Το 1913, ο Γέιτς γνώρισε τον Αμερικανό ποιητή Έζρα Πάουντ στο Λονδίνο, ο οποίος για τα επόμενα χρόνια βρέθηκε κοντά του, εξυπηρετώντας τον εν μέρει στο ρόλο του γραμματέα. Το 1916, σε ηλικία 51 ετών, έκανε πρόταση γάμου στην κατά 27 χρόνια νεότερή του Τζόρτζι Χάιντ-Λις, με την οποία παντρεύτηκε την ίδια χρονιά και έκαναν δυο παιδιά, την Αν και το Μάικλ.

Το 1923 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για την "πάντα εμπνευσμένη ποίησή του, της οποίας η υψηλή καλλιτεχνική μορφή εκφράζει το πνεύμα ενός ολόκληρου έθνους".

Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ασχολήθηκε και με την πολιτική, καθώς εκλέχτηκε στην Ιρλανδική Σύγκλητο το 1922 και το 1925. Πέθανε το 1939. Το Abbey Theatre παρέμεινε κλειστό για μια βδομάδα μετά το θάνατό του, ως ένδειξη φόρου τιμής.

Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς: 7 ποιήματα

Το παλτό 

Στο τραγούδι μου έφτιαξα παλτό
Από παλιές μυθολογίες βγαλμένο 
Με στολίδι καλυμμένο
Από τη φτέρνα ως το λαιμό.
Μα άντρες ανόητοι τ’ αρπάξαν 
Στου κόσμου τα μάτια φορέσαν το παλτό 
Και σαν να το κέντησαν εκείνοι προχωρούν
Τραγούδι μου, άσε τους να το φορούν
Γιατί είναι τολμηρότερο, θαρρώ
Γυμνός να περπατάς. 

Ο βιολιστής
του Ντούνει 

Όταν το βιολί μου στο Ντούνει παίζω
Οι γύρω μου σαν της θάλασσας χορεύουνε το κύμα
Ο ξάδερφός μου στο Κίλβαρεντ είναι παπάς,
Παπάς στο Μουχάραμπι ο αδελφός μου. 

Αδερφό και ξάδερφο εγώ έχω ξεπεράσει:
Σελίδες με προσευχές διαβάζουνε εκείνοι
σελίδες με τραγούδια διαβάζω εγώ
που από του Σλάιγκο αγόρασα το πανηγύρι. 

Το τέλος του χρόνου σαν θα ‘ρθει 
μπροστά στου αγίου Πέτρου θα σταθούμε, τη μορφή
Στις τρεις κουρασμένες μας ψυχές θα χαμογελάσει
μα πρώτο από την πύλη εμένα θα περάσει 

Γιατί οι καλοί είναι πάντα οι χαρούμενοι
Εκτός εάν η δύσκολη η τύχη τους προλάβει 
Και οι καλοί αγαπούνε το βιολί
Και οι καλοί αγαπούνε το χορό 

Και όταν από τις μορφές ο κόσμος τη δική μου ξεχωρίσει
Όλοι σε εμένα θε να ρθούνε
«ο βιολιστής του Ντούνει» θε να πούνε
και σαν της θάλασσας θα χορέψουνε το κύμα. 


Ένας Ιρλανδός αεροπόρος προβλέπει το θάνατό του 

Γνωρίζω πως τη μοίρα μου θα συναντήσω
Κάπου ανάμεσα στα σύννεφα.
Αυτούς που πολεμώ δεν τους μισώ
δεν αγαπώ αυτούς που προστατεύω
Πατρίδα μου το σταυροδρόμι του Κίλταρταν
Και συγγενείς μου του Κίλταρταν οι φτωχοί
Κανένα αποτέλεσμα δε θα τους έφερνε χαρά
ή λύπη περισσότερη από πριν
Ο αγώνας μου δεν υπακούει σε νόμους, καθήκοντα,
πρόσωπα δημόσια ή κραυγές του πλήθους
Μια μοναχική παρόρμηση χαράς
Με έφερε σε αυτή την καταιγίδα πάνω από τα σύννεφα
Καλά τα υπολόγισα, τα πάντα έφερα στο νου
Τα χρόνια που έρχονται μοιάζουν ξοδεμένη ανάσα
σκόρπια ανάσα τα χρόνια που περάσαν
Και ο θάνατος που πλησιάζει σε αρμονία
με εκείνη που φεύγει τη ζωή. 

Σε έναν σκίουρο
στο Kyle-na-no 

Έλα μαζί μου να παίξεις
Γιατί μακριά μου να τρέξεις
μέσα στων δέντρων την ταραχή
Σαν όπλο νά χα
θέλοντας να σου ρίξω τάχα
Μια και το μόνο που θέλω εγώ
είναι να σου χαϊδέψω το λαιμό 
και να σε αφήσω να φύγεις μακριά. 

Ταλάντευση 

Τα πενήντα χρόνια μου ήρθανε και φύγαν
Και έκατσα, ένας άνθρωπος μονάχος,
μέσα στη βοή των μαγαζιών του Λονδίνου,
Μ‘ ένα βιβλίο ανοιχτό και ένα φλιτζάνι άδειο 
Στο μαρμάρινο τραπέζι μπρος μου 

Καθώς ατένιζα το μαγαζί, το δρόμο,
το σώμα μου ξάφνου ένιωσα να φλέγεται
και για περίπου είκοσι λεπτά
μου φάνηκε από την τόση ευτυχία
πως είχα ευλογηθεί 
και πως μπορούσα να ευλογήσω. 

Ένα τραγούδι
του ποτού 

Το στόμα αγκαλιάζει το ποτό,
τον έρωτα τα μάτια.
Την αλήθεια μόνο αυτή 
πριν φύγω θα γνωρίσω.
Στο στόμα φέρνω το ποτήρι 
στη σιωπή μέσα σε κοιτώ. 

Θάνατος 

Ούτε το φόβο, ούτε την ελπίδα περιμένει
ένα ζώο καθώς πεθαίνει.
Ο άνθρωπος το τέλος πλησιάζει
πάντα φοβάται και πάντα ελπίζει
Πολλές φορές έχει πεθάνει
φορές πολλές ξανά έχει ανθίσει.
Μα του μεγάλου ανθρώπου η περηφάνεια
τον χλευασμό της μεγάλο ορθώνει
Όταν σε αγνώστους μπροστά γεμάτους φόνο
η τελευταία ανάσα του παγώνει.
Τον θάνατο γνωρίζει μέχρι τα κόκαλά του,
ο άνθρωπος δημιουργός είναι του θανάτου.

                                                                                   ********************

            Πάτα ελαφρά γιατί πατάς πάνω στα όνειρά μου….

Το συγκεκριμένο ποίημα ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς , το έγραψε για την αγαπημένη τουΜοντ Γκον  θρηνώντας το γεγονός ότι δε μπορούσε να της δώσει αυτό που πίστευε ότι η ίδια επιθυμούσε. Της είπε: «Έχω κάτι άλλο να σου δώσω, αλλά ίσως δεν το θέλεις».. 
..και έγραψε τα εξής:

«Αν είχα τ’ ουρανού την πλουμιστή τη φορεσιά
την υφασμένη από χρυσό κι απ’ ασημένιο φως
Τη γαλανή, τη μελιχρή, τη μαυροκεντημένη φορεσιά
Από νύχτα κι από μέρα κι από αποσπερίσιο φως
Τη φορεσιά μου θα άπλωνα κάτω από τα πόδια σου
Μα εγώ που είμαι φτωχός έχω μόνο τα όνειρά μου
Τα όνειρά μου άπλωσα κάτω από τα πόδια σου.
Πάτα ελαφρά γιατί πατάς πάνω στα όνειρά μου».

Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ (ποίημα του Ουίλιαμ Γέιτς)

Γυρίζοντας ολοένα σε κύκλους που πλαταίνουν
Το γεράκι δεν μπορεί ν' ακούσει πια το γερακάρη·
Τα πάντα γίνουνται κομμάτια· το κέντρο δεν αντέχει.
Ωμή αναρχία λύθηκε στην οικουμένη,
Απ΄το αίμα βουρκωμένος λύθηκε ο ποταμός, και παντού
Η τελετή της αθωότητας πνίγεται·
Οι καλύτεροι χωρίς πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι
Είναι γεμάτοι από την ένταση του πάθους.

Σίγουρα κάποια αποκάλυψη θα είναι κοντά·
Σίγουρα η Δευτέρα Παρουσία θα είναι κοντά.
Η Δευτέρα Παρουσία! Δεν πρόφταξα να σώσω αυτό το λόγο
Και μια μεγάλη εικόνα γέννημα του Spiritus Mundi
Θολώνει τη ματιά μου: κάπου στην άμμο της ερήμου
Μορφή με σώμα λιονταριού και το κεφάλι ανθρώπου,
Ένα άδειο βλέμμα κι αλύπητο σαν ήλιος,
Κινείται με μηρούς αργούς, καθώς τριγύρω
Στροβιλίζουνται ίσκιοι αγανακτισμένων πουλιών.

Το σκοτάδι ξαναπέφτει· τώρα όμως ξέρω
Πώς είκοσι βασανισμένοι αιώνες πετρωμένου ύπνου
Κεντρίστηκαν από ένα λίκνο λικνισμένο κατά το βραχνά,
Και ποιο ανήμερο θεριό, μια που ήρθε τέλος η ώρα του,
Μουντά βαδίζει για να γεννηθεί προς τη Βηθλεέμ.

Ουίλιαμ Γιέιτς (W.B.Yeats, 1865)
Μετάφραση: Γιώργος Σεφέρης, ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ, 1965, Εκδ. ΙΚΑΡΟΣ