ΕΛΙΟΤ ΤΟΜΑΣ ΣΤΕΡΝΣ
ΕΛΙΟΤ ΤΟΜΑΣ ΣΤΕΡΝΣ Από τις σημαντικότερες μορφές της λογοτεχνίας του 20ου αιώνα. Ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός και εκδότης ο Έλιοτ έχει βραβευθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1948. Γεννήθηκε το 1888 στο Μισσούρι των ΗΠΑ από ευκατάστατη οικογένεια. Σπούδασε λογοτεχνία και φιλοσοφία στο Χάρβαρντ και συνέχισε τις σπουδές του στη Σορβόνη και την Οξφόρδη. Το 1915 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αγγλία. Αρχικά εργάστηκε ως δάσκαλος και τραπεζικός υπάλληλος δημοσιεύοντας παράλληλα τα πρώτα ποιήματα του σε αγγλικά και αμερικάνικα περιοδικά. Το 1922 αναλαμβάνει την έκδοση του περιοδικού THE CRITERION το οποίο διηύθυνε γιά 19 χρόνια. Στο συγκεκριμένο περιοδικό δημοσίευσε και το έργο του Έρημη χώρα. Το έργο, όμως, του Έλιοτ που θεωρείται πραγματικό αριστούργημα είναι τα τέσσερα κουαρτέτα. Ο Έλιοτ ασχολήθηκε και με το θέατρο,(φονικό στην εκκλησία, κοκτέιλ πάρτι, ο έμπιστος υπάλληλος). Στο χώρο των δοκίμιων σημαντικά έργα του Έλιοτ είναι το ιερό δάσος, η χρήση της ποίησης και η χρήση της κριτικής, συλλογή δοκιμίων κ.α. Να σημειωθεί ότι, ο Έλιοτ με την εκδοτική του ιδιότητα συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη της αγγλικής ποίησης, τόσο με την κριτική που ασκούσε όσο και με την προώθηση νέων λογοτεχνών. Το 1927 απέκτησε την αγγλική υπηκοότητα και ασπάστηκε το Αγγλικανικό δόγμα.------------------------------------------------
Έρημη χώρα, Ποίηση, Τ.Σ. Έλιοτ, μτφρ. Γιώργος Σεφέρης, Εκδόσεις Ίκαρος, 1936 (1η έκδοση)
“Είπανε εναντίον του πως αφήνει τον αναγνώστη μέσα στη στεγνή, στέρφα και άνυδρη Έρημη Χώρα, μόνο, χωρίς ελπίδα σωτηρίας. Αυτό θα ήταν αλήθεια αν ο Έλιοτ δεν είχε δημιουργήσει ποίηση. Και η ποίηση όσο απελπισμένη κι αν είναι, μας σώζει πάντα, με κάποιον τρόπο, από την ταραχή των παθών”. Η ποιητική σωτηρία που μας προσφέρει ο Eliot συντροφεύεται από την πένα του Γιώργου Σεφέρη. Ο μεγάλος Έλληνας ποιητής (στον οποίο ανήκει ο πρόλογος) γνώρισε, θαύμασε, μελέτησε τον Thomas Sterns Eliot και μετέφρασε την Έρημη Χώρα. Η πρώτη έκδοση του έργου έγινε τον Ιούλιο του 1936 από τον οίκο ΙΚΑΡΟΣ , με τον Σεφέρη να επιμελείται την μετάφραση, την εισαγωγή και τα σχόλια.
Μέσα στον όνομα του Eliot καθρεφτίζεται η ποιητική λεπτομέρεια, η καθαρότητα, ο ρεαλισμός των εικόνων που φωτίζουν την ψυχική απομόνωση και η ακουστική φαντασία. Στα χρόνια που ήταν ακόμα φοιτητής, ο ποιητής βιώνει την πρώτη του επαφή με την γαλλική λογοτεχνία και το κίνημα του συμβολισμού, στοιχεία που τον ακολουθούν αιωνίως σαν μια σκιά που περπατάει δίπλα του. Η πιο γόνιμη επίδραση όμως, στην ποίηση του Eliot είναι το έργο του Lafogrue.
Η αρχή του δρόμου που οδηγεί τον καθένα μας στην Έρημη (του) Χώρα χάνεται πίσω στο 1922, όταν ο Eliot εκδίδει το περιοδικό Criterion με συνεργάτες του τον Pirandello, την Virginia Woolf και τον Valery. Γράφει πολυάριθμες κριτικές, θεωρητικά κείμενα και τυπώνει στις σελίδες του περιοδικού του την Έρημη Χώρα. Ο ίδιος ο Eliot θα εξομολογηθεί στον Σεφέρη πως δημιούργησε την “τραγωδία” του : “Είχα αρρωστήσει και οι γιατροί μου είχαν συστήσει ανάπαυση. Πήγα στο Margate, Νοέμβριο μήνα. Εκεί έγραψα το πρώτο μέρος. Έπειτα πήγα με άδεια στην Ελβετία, όπου τελείωσα το ποίημα. Ήταν διπλάσιο. Το έστειλα στον Pound˙ έβγαλε τα μισά”.
Η Έρημη Χώρα ταλαντεύεται μεταξύ σάτιρας και προφητείας. Είναι ελεγειακή δημιουργία που συναντά στους στίχους της ποικίλους πολιτισμούς και λογοτεχνίες του κόσμου. Η ποίηση της Έρημης Χώρας δεν είναι σκοτεινή, είναι φωτισμένη από συναισθηματική αλληλουχία, λεπτομερειακή καθαρότητα, αμεσότητα. Το έργο βασίζεται σε δυο αλληλένδετα μυθολογικά κομμάτια, το μύθο του Νεκρού Θεού που αποτελούσε το σύμβολο του κύκλου της ζωής (γέννηση, θάνατος, ανάσταση) καθώς και το μύθο του αγίου δισκοπότηρου (Graal).
Η εικόνα της Έρημης Χώρας προσδιορίζεται ταυτόχρονα με την ανάγνωση του ονόματος της. Είναι μια γη άγονη, στεγνή, χωρίς άνθηση και νερό. Οι κάτοικοι της έχουν προσαρμοστεί στην κατάσταση της γης τους, δεν γεννούν, δεν αναπτύσσονται, το ίδιο συμβαίνει και στα ζώα τους. Τα πρόσωπα της Έρημης Χώρας αποτελούνται από τον Φοίνικα Θαλλασινό, τη Μπελλαντόνα, τον άνθρωπο με τα τρία μπαστούνια, τον μονόφθαλμο έμπορο, τον Κρεμασμένο και το πλήθος. Η παρουσία των αντρικών φιγούρων της Έρημης Χώρας αντικατοπτρίζοντας το πρόσωπο του Νεκρού Θεού, είναι ακαθόριστες σκιές που συμβολίζουν τον άγονο θάνατο. Ενώ οι γυναίκες του έργου αντιπροσωπεύουν την άγονη συνουσία. Το σημαντικότερο πρόσωπο του έργου είναι ο Τειρεσίας, ο οποίος περνώντας και από την γυναικεία και από την ανδρική ηδονή , αντιλαμβάνεται και υποφέρει από την πραγματικότητα της ΄Ερημης Χώρας, συμβολίζοντας την συνείδηση της.
Η ποίηση του Eliot είναι καθαρά δραματική, απαλλαγμένη από λυρισμούς αλλά με κρυμμένα πικρά συναισθήματα. Η ενσάρκωση της Έρημης Χώρας είναι ο τόπος που ο καθένας από εμάς πατάει πάνω του και τον αφήνει πίσω του με περίσσια ευκολία πιο στεγνό, άγονο και άδειο από όσο τον βρήκε…
------------------------------------------------ Μέσα στον όνομα του Eliot καθρεφτίζεται η ποιητική λεπτομέρεια, η καθαρότητα, ο ρεαλισμός των εικόνων που φωτίζουν την ψυχική απομόνωση και η ακουστική φαντασία. Στα χρόνια που ήταν ακόμα φοιτητής, ο ποιητής βιώνει την πρώτη του επαφή με την γαλλική λογοτεχνία και το κίνημα του συμβολισμού, στοιχεία που τον ακολουθούν αιωνίως σαν μια σκιά που περπατάει δίπλα του. Η πιο γόνιμη επίδραση όμως, στην ποίηση του Eliot είναι το έργο του Lafogrue.
Η αρχή του δρόμου που οδηγεί τον καθένα μας στην Έρημη (του) Χώρα χάνεται πίσω στο 1922, όταν ο Eliot εκδίδει το περιοδικό Criterion με συνεργάτες του τον Pirandello, την Virginia Woolf και τον Valery. Γράφει πολυάριθμες κριτικές, θεωρητικά κείμενα και τυπώνει στις σελίδες του περιοδικού του την Έρημη Χώρα. Ο ίδιος ο Eliot θα εξομολογηθεί στον Σεφέρη πως δημιούργησε την “τραγωδία” του : “Είχα αρρωστήσει και οι γιατροί μου είχαν συστήσει ανάπαυση. Πήγα στο Margate, Νοέμβριο μήνα. Εκεί έγραψα το πρώτο μέρος. Έπειτα πήγα με άδεια στην Ελβετία, όπου τελείωσα το ποίημα. Ήταν διπλάσιο. Το έστειλα στον Pound˙ έβγαλε τα μισά”.
Η Έρημη Χώρα ταλαντεύεται μεταξύ σάτιρας και προφητείας. Είναι ελεγειακή δημιουργία που συναντά στους στίχους της ποικίλους πολιτισμούς και λογοτεχνίες του κόσμου. Η ποίηση της Έρημης Χώρας δεν είναι σκοτεινή, είναι φωτισμένη από συναισθηματική αλληλουχία, λεπτομερειακή καθαρότητα, αμεσότητα. Το έργο βασίζεται σε δυο αλληλένδετα μυθολογικά κομμάτια, το μύθο του Νεκρού Θεού που αποτελούσε το σύμβολο του κύκλου της ζωής (γέννηση, θάνατος, ανάσταση) καθώς και το μύθο του αγίου δισκοπότηρου (Graal).
Η εικόνα της Έρημης Χώρας προσδιορίζεται ταυτόχρονα με την ανάγνωση του ονόματος της. Είναι μια γη άγονη, στεγνή, χωρίς άνθηση και νερό. Οι κάτοικοι της έχουν προσαρμοστεί στην κατάσταση της γης τους, δεν γεννούν, δεν αναπτύσσονται, το ίδιο συμβαίνει και στα ζώα τους. Τα πρόσωπα της Έρημης Χώρας αποτελούνται από τον Φοίνικα Θαλλασινό, τη Μπελλαντόνα, τον άνθρωπο με τα τρία μπαστούνια, τον μονόφθαλμο έμπορο, τον Κρεμασμένο και το πλήθος. Η παρουσία των αντρικών φιγούρων της Έρημης Χώρας αντικατοπτρίζοντας το πρόσωπο του Νεκρού Θεού, είναι ακαθόριστες σκιές που συμβολίζουν τον άγονο θάνατο. Ενώ οι γυναίκες του έργου αντιπροσωπεύουν την άγονη συνουσία. Το σημαντικότερο πρόσωπο του έργου είναι ο Τειρεσίας, ο οποίος περνώντας και από την γυναικεία και από την ανδρική ηδονή , αντιλαμβάνεται και υποφέρει από την πραγματικότητα της ΄Ερημης Χώρας, συμβολίζοντας την συνείδηση της.
Η ποίηση του Eliot είναι καθαρά δραματική, απαλλαγμένη από λυρισμούς αλλά με κρυμμένα πικρά συναισθήματα. Η ενσάρκωση της Έρημης Χώρας είναι ο τόπος που ο καθένας από εμάς πατάει πάνω του και τον αφήνει πίσω του με περίσσια ευκολία πιο στεγνό, άγονο και άδειο από όσο τον βρήκε…
“Ποιός είναι ο τρίτος που περπατεί πάντα
στο πλάι σου;
Όταν μετρώ, είμαι μονάχα εγώ και εσύ και συ μαζί μου
Μα όταν κοιτάζω εμπρός τον άσπρο δρόμο
Υπάρχει πάντα κάποιος που περπατεί στο πλάι
σου
Γλιστρώντας τυλιγμένος σε καστανό μανδύα,
κουκουλωμένος
Αν είναι άντρας αν είναι γυναίκα δεν το ξέρω
- Μ’ αυτός εκεί ποιος είναι απ’ τ’ άλλο πλάι σου; “
(απόσπασμα από το κομμάτι
«Τι είπε ο Κεραυνός»
του έργου « Η Έρημη Χώρα»)
στο πλάι σου;
Όταν μετρώ, είμαι μονάχα εγώ και εσύ και συ μαζί μου
Μα όταν κοιτάζω εμπρός τον άσπρο δρόμο
Υπάρχει πάντα κάποιος που περπατεί στο πλάι
σου
Γλιστρώντας τυλιγμένος σε καστανό μανδύα,
κουκουλωμένος
Αν είναι άντρας αν είναι γυναίκα δεν το ξέρω
- Μ’ αυτός εκεί ποιος είναι απ’ τ’ άλλο πλάι σου; “
(απόσπασμα από το κομμάτι
«Τι είπε ο Κεραυνός»
του έργου « Η Έρημη Χώρα»)
Και ένα μελοποιημένο ποίημα...
Το συγκρότημα «Τρύπες» μελοποιούν για την ταινία «Η Εποχή των Δολοφόνων» του Νίκου Γραμματικού το ποίημα του Τ.Σ. Έλιοτ «Marina». Το τραγούδι έχει τίτλο «Σημαίνοντας Θάνατο» και κυκλοφόρησε σε 45αρι, μαζί με ακόμα τρία τραγούδια από την ταινία. Επίσης εμπεριέχεται και στον δίσκο «Υπέροχο Τίποτα» (Γιάννης Αγγελάκας/ Γιώργος Καρράς).
Το συγκρότημα «Τρύπες» μελοποιούν για την ταινία «Η Εποχή των Δολοφόνων» του Νίκου Γραμματικού το ποίημα του Τ.Σ. Έλιοτ «Marina». Το τραγούδι έχει τίτλο «Σημαίνοντας Θάνατο» και κυκλοφόρησε σε 45αρι, μαζί με ακόμα τρία τραγούδια από την ταινία. Επίσης εμπεριέχεται και στον δίσκο «Υπέροχο Τίποτα» (Γιάννης Αγγελάκας/ Γιώργος Καρράς).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου